endiseliperi

1 MAYIS BAYRAMINIZ KUTLU OLSUN!
Bugün 1 Mayıs. Kendimi, herkesin hakkına karşı duyarlı, onurlu bir solcu gibi hissediyorum. Nedense heyecanlıyım. Eski çocukluk yıllarımda ablalarımızı, abilerimizi, annelerimizin endişeli bakışları altında 1 Mayıs mitingine yollardık. "Daha iyi bir dünya için bunu yapmamaız gerek" derdi ablam. Evet evet, ciddi ciddi böyle laflar edilirdi, daha iyi bir dünyaya ulaşma ümidi vardı; böyle laflarla dalga geçmek gibi bir mizah anlayışı da yoktu o zamanlar. Ve dini bütün annem, kafasında sosyalizm ile dini nasıl birarada tutmuş, daha iyi bir dünyada bunların barış içinde olmasını nasıl sağlamıştı, bilmiyorum. Basit, sıradan bir köylü kadınıydı neticede. "Ne bileyim kızım, korkuyorum", derdi kapı ağzında, iki dua arasında.

Komikti bu sabah. Bora'ya muhtemelen yüksek olan kolesterolünü indirmek için, akşamdan bir avuç cevizi içinde beklettiğim suyu içirdim. Kapıda, içinde, kepekli ekmekle yapılmış sandiviç ve bir yeşil elma olan beslenmesini uzatırken, "bugün 1 Mayıs, ortalıkta pek dolaşma" dedim. Dilimde ne dua vardı, içimde ne daha iyi bir Türkiye umudu.

Genelkurmay'ın Cuma günü verdiği muhtıra şok ediciydi; anlaşılması güçtü. Anlaşılması daha da güç olan, ordu vesayetinde yapılan mitingti.

Oy kullanacak olsam CHP'ye vermem oyumu. MHP'ye veremem. Mehmet Ağar'ın partisine ya da ANAP'a hiç vermem. Oy kullanacak olsam, dilimde bir küfürle AKP'ye verirdim oyumu. Her şeye, her şeye kahrederek. Oy kullanmayacağım.

Geçen yılın 1 Mayıs'ında Adana'daydım. Doğu'ya asker gönderiliyordu ve savaş zilleri çalıyordu.
Günlüğüme Etyen Mahcupyan'ın yazısını almıştım. Bu yıl da alıyorum.

Demokratlığın toplum tasavvuru
Etyen Mahcupyan
FİKRET ERTAN
Zihni kabullerimizin önemi, her yaklaşımın kendine has bir insan ve toplum modeli üretmesi; buna dayanan bir rasyonalite ve meşruiyet anlayışı ortaya koymasında yatıyor.
Diğer bir deyişle zihniyet denen şey, kendi irademizle zihinsel dağarcığımıza aldığımız 'uygun' bir önermeler paketi değil; bütün algılama ve düşünme sistematiğimizi doğrudan etkileyen, hatta çoğu zaman belirleyen bir temel. İnsanın ancak samimi bir özeleştirel 'kendine bakma' süreci içinde deşifre edebileceği bir nitelik... Öte yandan zihniyet, toplumsal dokuları ve kurumsal yapıları da kuşatan, onların var olma biçimlerinin sınırını ve rengini veren temel özellik. Bu açıdan bakıldığında her zihniyetin kendine has bir insan ve toplum tasavvurunun olması, bunun tüm kültürel dokuya nüfuz etmesi gayet doğal.
Demokratlığın dayandığı bilgi kuramı, insanı kendine yetmeyen, bunun farkında olan ve dışsal hiçbir otoritenin bu boşluğu dolduramayacağını kavramış biri olarak saptar. Dolayısıyla demokrat kişinin omuzlarında epeyce ağır bir yük bulunur. Hayatta neyin doğru olduğunu ona söyleyecek birinin olmaması bir yana, kendi fikirlerinin de son kertede ne kadar göreceli olduğunun farkındadır. Bu nedenle demokrat kişinin söz konusu sorumluluğu paylaşarak yayması en rasyonel davranış olacaktır. Demokratlık bu nedenle katılımcıdır, ademi merkeziyetçidir ve azınlık fikirlerini önemser. 'Öteki'ne olan bu felsefi mahkumiyet, toplumsal alanda da paylaşımcı, kardeşlik kavramını öne çıkaran bir bakışı ima eder. Örneğin bireysel haklar ancak paylaşıldığı ve birlikte saptanıp birlikte kullanıldığı zaman meşru olacaktır. Bunun anlamı 'öteki'ne haklarını veren bir yaklaşımın kendiliğinden demokrat sayılamayacağıdır. Çünkü önemli olan, verilen hakkın ne olduğu değil, bunun nasıl belirlendiğidir. Diğer bir deyişle demokratlık, bir toplumdaki hak kullanımının nasıl olması gerektiğinin mümkün olduğunca geniş bir katılım içinde, ikna süreçlerine dayanarak ve azınlık taleplerinin dikkate alınarak belirlenmesidir.
Aynı şekilde özgürlük anlayışı da demokrat zihniyet içinde bireyin kendi istek ve imkanlarına indirgenemez. Özgürlük ancak birlikte yaşanabilen bir olgudur ve sorumluluk paylaşımı içinde ete kemiğe bürünür. Bu bakış, birinin özgürlüğünü diğerinin özgürlüğünün sınırına yerleştirmez, çünkü hem bu algılamanın gerçeklikle tekabüliyeti yoktur hem de ahlaken gayri meşrudur. Özgürlük, herkesin istek ve imkanlarının birlikte ele alındığı, güç dengesizliklerinin farkında olarak kullanılan bir iradi durumdur. Kişilerin bireysel hareket alanı, ancak bu paylaşmacı temel üzerinde anlam kazanır.
Demokratlığın gerçeklik karşısındaki mütevazı tavrı, toplumsal alanda da kişinin ahlaki normlarını veren temel düsturdur. Hak ve özgürlük algısının ima ettiği üzere, demokrat tasavvur eşdüzeyli ve heterojen bir toplum yapısı kabullenir ve bunun paylaşımcı bir etiğin uzantısı olarak çoğulcu bir siyasa içinde düzenlenmesini öngörür. Toplumsalı bireye veya homojen bir bütünlüğe indirgeyen zihniyetlerden farklı olarak, demokratlık kendi içinde çoklu olmakla kalmayıp, değişme iradesine ve özgürlüğüne sahip bir toplumdan hareket eder. Bu yaklaşım altında insani olan hiçbir talep veya tercih gayri meşru olamaz; ve her insani talep ve tercih o toplumdaki diğer insanlar tarafından kaale alınmak, duyulmak ve ötekini tatmin eder biçimde yanıtlanmak durumundadır.
Kısaca söylersek, demokratlık bir 'konuşma' kültürüdür ve konuşmayı insan olmamızdan gelen bir ahlaki zorunluluğa oturtur. Kalıcı ve sağlıklı olan bir toplumsal ahlak da, zaten ancak birlikte yaşamanın bilinci ve sorumluluğunu paylaşan insanların birbirini kollayan, birbirini anlamaya çalışan samimi 'konuşması' sayesinde ortaya çıkabilir...